Mat 5 | BJR | STEP | Mi-fasannái mi-aukuanná Yísufa faiqí ánaasee moómoosa narí faqa fímarusa níqafamáseenoo qufaqa káqikaa ámuaqunamusaa óoru narí faiqi námufaqa faiqí ánaasee faqa fíqu fíqumma óoqu marifufanoo ufa máa qímaria amaana ufana qímanniminau.

Matthew 5

Ámuaqunamusaa máridanoo qímannimu ufafa.

1 Mi-fasannái mi-aukuanná Yísufa faiqí ánaasee moómoosa narí faqa fímarusa níqafamáseenoo qufaqa káqikaa ámuaqunamusaa óoru narí faiqi námufaqa faiqí ánaasee faqa fíqu fíqumma óoqu marifufanoo ufa máa qímaria amaana ufana qímanniminau.

Ánoona asasirafa.

(Ruka 6:20-23)

3 Faiqí moó fannoo naríara qinée qeeqára sía amanaikídee qímasee dadaaqí marífa dadaaqínaqa minánnai kai andeeqásee márianauree qímarifa mifá uqanna ánoona asasiranaki máridanoo. Innaarúna ququsara Ánutufa ámianínnanara asasídanoo.

4 Nóori runúsee soofarí maríasara foora márifa narí áaqaranara faqa faiqí ánaaseera faqa irisée óori runúsee márifa mifá uqanna ánoona asasiranaki máriannoo. Ánutufa ámiqi ámiqirana ámianinnanara asasídanoo.

5 Reendeení maríasa misá uqanna ánoona asasiranaki márifaranoo. Ánutufa narí innaarúnai qúmiasana nímianinnanara asasídaqa.

6 Faiqí ánaasee andeeqásee Ánutuna íriranamau firaa íriranara aiqáma írirana arusée úriqarara íriranee qímasee mi-maú fímariasa misá uqanna ánoona asasiranaki máridaqa. Ánutufa misá dadaaqínaqa mi-maú kai fifáranoo. Minára asasídaqa.

7 Niqoónausara qimudáo̱o qímasee nífauee máriasa misá uqanna ánoona asasiranaki máridaqa. Ánutufa misára faqa qimudáo̱o qímasee nífauama nímaqaaninnanara asasídaqa.

8 Ánaaqi faiqiara foora nisakadiki sía ikairí márisa misá uqanna ánoona asasiranaki máridaqa. Ánutufa narí óori faqa narí márirana faqa uqannífiqaaninnanara asasídaqa.

9 Tínoo taanóo rirana uqéeraafaqa asooárana nímida faafaa qímariasa misá uqanna ánoona asasiranaki márifaranoo. Ánutufa misára qiní faiqi námu fee qíaninnanara asasídaqa.

10 Ánutuna íriranamau firana akiaqara nárinausa misá firaa asasiranaki márifaranoo. Ánutufa narí innaarúna ququsa nímianinnanara asasídaqa.

11 Faiqí ánaasee qiní dúqu saara ínniara fídiaqaaidaqa náridaqa mandáikamánnimaqaidaqa óosana óosana mandáinainara ínniara únna qímarifaranoo. Miqífaqa ínnee ánoona asasiranaki máriaqa. 12 Qiní ufa saara árirana ákiaqara Ánutufa innaarúnnai firaa feefaurutia quqánnimaqaifanoo máridanoo. Minára irisée sía nóori runúaqa, firaaqóo asasiaqa. Sía ínni kai nárirafa máridanoo. Óoqai Ánutuna tamummáqara fasiqauqa faqa miqí kaimmídaqa nárimariqau.

Ooruku anoona faqa káaqa qárana faqa mi-ufáfa.

(Mareekoo 9:50; Ruka 14:34-35)

13 Qinée sía fífau ínni maa-ufána qímannimidaqa. Ínnee qiní ufa írimariasa maa-maqa maaqánasaa oorukuara foora máriafanoo faiqí ánaasee aiqáma adíafaamánnimaqaanifeera. Ínnee qiní maa-ufána rukíaifaqa faiqí ánaasee yái fee adíafaairana paqúrifaree. Ooruku indéemariasa ámiqira ooruku indasée máaqaki quqáidaqa. Mandá ooruku indasée qáfaafanoo mandáikifaqa dóo áqusaafanoo madaapeekámmidanoo. Ínnee qiní maa-ufána rukíeeqa mandá oorukuara foora márifara, mandá oorukuara foora madaapeekí áqusaifaqa márifara.

14 Ínnee qiní ufa írimariasa maa-maqa maaqánasaa qóomara foora máriafanoo. Maqúsa moó fannoo áaqanasaa máridanoo faiqí ánaasee aiqámausa arumundári qáfaaqa sía kukéeqanoo máridanoo, akooqóo máridanoo. Ínnee qóomara foora miqíkai íqa, káaqa qáidaqa akooqóo máriafanoo, qáidaqa arumukí faqa káaqa qéemariafanoo. 15 Faiqí moó fannoo rambi qumbíseenoo sía kukéeqarannai quqáani, uqéeraraqoo quqáqainanoo aiqáma máaqakinaasa faqa káaqa qámannimaqaannoo. 16 Ínnee miqí kai íqa rambi fooqáana niqoónausaki káaqa qámannimaqaifaqa misá ínni andeeqáranara qáfamásee quandáfinaqa ínneeqa innaarúnnai níkoonara susúiaqeera.

Mooseena sándufa kooroou úfafa.

17 Ínnee íriaqa. Mooseena sándufa írimariafa faqa níkoona tamummáqara fásiqauqa ufa írimariana faqa, sía miná rukíararau qúmidau. Mi-ufáfa ánoonaikianifeera qinée qúmidaqa. 18 Simaí, qiní ufa íriaqa innaaarúna faqa maqá faqa firaa ainaina máridanoo. Mooseena sándufa faqa firaa ufa máridanoo sía dauní taikáannoo. Áti faqa káqikaafa faqa sía uqanna taikáannoo káqi uqanna máriannoo. Mooseena sándufa fífi inoo ánoonaikinnaqoo miqóo innaarúna faqa maqá faqa mi-sandufána faqa dóo miqóo kai taikáannoo. 19 Faiqí moó fannoo Mooseena sándufa aiqáma múduka uqéeraidanoo áti kai rukíainafa faiqí moó aakápeenoo anée faqa miqíannee qínafa mifá innaarúna máqusa uréeqarafa máriannoo. Faiqí moó fannoo Mooseena sándufamau fídanoo naakápainafa mifá innaarúna maqusa úriqararafa máriannoo. 20 Ínnee íriaqa Mooseena sándufa akoofásauqa faqa Farisai ámaana ufa qímariasa faqa misá írirafa sía andeeqánoo máridanoo sía uqanna innaarúnnai fifáranoo. Ínnee faqa ínneeqa andeeqára óosana misá nimana kái óoreeqáqa máridaqa sía amaná innaarúnai fifáranoo. Ínni andeeqára márirafa misáindi firaaqóo óorinaaqaramásee márinaqa ínnee amaná innaarúna ququsaki fifáranoo.

Áanóo íranara Yísufa qímannimu ufafa.

21 Yísufa káqi qímannimidanoo qinau. Maasá Yuda máqannaasa qikeeku qikaaku ufa maaqímminoo máridanoo. Sía ínnee faiqí náruannee qímasee kuqá náruaqa. Yá fee faiqí moó fannoo faiqí náruannee qímasee kuqánnárinafa kóotai máridana ufa máreennaranoo. 22 Mi-ufáfa miqímminoo márifaqa qinée minára maaqí qídaqa. Yá fee faiqí moó fannoo sía firaa ainaina káifa̱u kóota máridanoofau, fífau narí ákaqaafasaara áanóo ínafa maqúsai kóotaki ufa máraannoo. Yá fee faiqí moó fannoo fífau narí ákaqara fúrufarammidanoommifoo qínafa mifá firaa kootaki máridanoo ufa máraannoo. Yá fee faiqí moó fannoo fífau narí ákaqara mandá ufa qímamaqainafa karaambáiqa márinannai óonuraina aní idáki mara áquandoora. 23 Yísufa moó ufa qímanniminau. Ínnee ínneeqa Ánutuna ámira ainaina aandáu̱ fee óoni fee nána ainaina fee Ánutuna ámianauree qímasee amaana máqaki múnuseeqa ínniqa nikeekú nikaakú Mooseena sándufa áfaqaidee qímasee ímarundee íqa, Ánutuna ámianee qímaseenana aneenná ákaqaafasaa faqa aní áqiranara irisée sía káqi Ánutuna ámiaqa. 24 Aandáu̱ aina miná quqáseeqa óonurandee ínneeqa níkaqaafasaa faqa moodáaqoo ufa qímaseeqa reendeenámma fínaqa dóo miqóo kai aandáu̱ aina Ánutuna qaindásaa quqáa.

25 Yísufa moo úfa maaqí qímasee qímannimidanoo qinau. Faiqí moó fannoo aníara mandáikamaqimaqaannee qímasee aní kóotai áfiqee fínana aanái múnu dauní andeeqá taikéenana áqoondikia. Sía andeeqá taikáinanoo aní maréeqeenoo kíapana múnu ámiannoo. 26 Mifá ani maréeqee firisuaiqá áminanoo aní rumbáannoo. Simaí, qiní ufa íriaqa. Anée rumbáranaki márinanoo aní numóo akiaqa aiqáma uqanna taikáfinana mi-karí kai misá aní idukú aiséefaránoo.

Faiqí ánaasee úmmuarira ufa.

27 Maasá Yuda máqannaasa qikeekú ufa maaqímminoo máridanoo. Ínnee sía moo fásiqa ánaaqa úmmuariaqa. Mi-ufáfa miqímminoo márifaqa qinée minára maaqí qídaqa. 28 Faiqí moó fannoo sía ánaasee máreennara káqi afu kai qáfainnara áaqoo kai óonu máfi írinnanara minára Ánutufa dóo úmmuarammiaanoo qíannoo. 29 Aneenná ásauku uqannai áfu áaqoo fannoo aaná andeeqásee márinanookáqi rúnna aní maréeqeenoo káqi rúnna mara ubeekáidanoo quqámaqainnana mandá áinaina maráannee qínana mi-aaqoo afúna aunúsee dimbása. Moodáa afu aaqoo taikáfinanoo aiqáma afaaqa káqi márinanoo idaaqámmiannoo. Aiqáma afaaqa Ánutufa idáki áqusainanoo mandá máriannoo. 30 Aneenná ásauku uqannai ásauku fannoo aaná andeeqásee márifanoo káqirunna aní maréeqeenoo káqirunna mara quqámaqeenoo mandáinaina maráanee qínana mi-asaukúna ateeká áqua. Moodáa afaaqa áti taikáfinanoo aiqáma afaaqa káqi márinanoo idaaqámmiannoo. Aiqáma afaaqa Ánutufa idáki áqusainanoo mandá máriannoo.

Faiqí ánaasee minnísara ufa.

(Mataioo 19:9; Mareekoo 10:11-12; Ruka 16:18)

31 Maasá Yuda máqannaasa qikeekú qikaakú ufa maaqímminoo máridanoo. Faiqí moó fannoo narí ánaaqa minnísaanauree qímasee sía fífau minnísaannoo. Papiqasáa maa-anaaseefá qiní qínaaqa máriuna dóo minníseeqa miqí qímaseenoo mi-papiqánasaa ákara rúmeeqeenoo mi-anaaseená ámiannoo. Amiséenoo dóo aqiqáannoo. 32 Mi-ufáfa miqímminoo máridanoo, qinée Yísusa minára maaqí qídaqa. Faiqí moó fannoo narí ánaaqa aqiqée maríana sía úmmuari mari anaaseena ámiqimari anaaseena fífau aqiqée marífa mi-fasiqáfa narí ánaaqa maréeqeenoo úmmuariranaki quqáidanoo. Quqásaifanoo faiqí moó fannoo mi-anaaseená máraifa mifá faqa úmmuarammidanoo.

Ufa rukíarana faqa nimana aqiqáranara faqa mi-ufáfa.

33 Maasá Yuda máqannaasa qikeekú qikaakú ufa maaqímminoo máridanoo. Faiqí moó fannoo Ánutuna áfusaa aináiniani qínafa kúqaa mi-ainainná ía. Sía Ánutuna áfusaa únna qía. 34 Mi-ufáfa miqímminoo máridanoo, qinée minára maaqí qídaqa. Sía Ánutuna áfusaa ufa afeekaikámandee ásauku uqéeraaqa. Sía mi-oosanná áraaqa. 35 Sía innaarúnaira qímasee amana aqiqáa. Miqóo Ánutufa ufaqíra qáari miqóo ufíqinoo máridanoo. Sía maa-maqa maaqánara qímasee nimana aqiqaaqa. Maa-maqa maaqánakina Ánutufa áiku rámaqai maqa maaqafa máridanoo, náaquqáani sía nimana aqiqaaqa. 36 Sía Yeerusareeara qímasee nimana aqiqáaqa. Yeerusaree firaa karaambaiqa Ánutuna maqúsa máridanoo, qímasaida qímariana minnísaaqa. Ínneeqa níkiaqa kíkiqa ususaida nimana aqiqée maríana sía miqíaqa. Ínnee amanée ínneeqá kai moó fannoo éekara níkiaqa áuqida fee moó fannoo dundúqarira níkiaqa áuqida fee, sía amaná áuqifara. Ánutufa kaimmáuqinau. Náaquqaani sía nimana aqiqaaqa. 37 Minára ínnee eedóo qiaqeera eedóo kai qiaqa. Ínnee qáoo qiaqeera andeeqásee qáoo kai qiaqa. Anée moo áinaina kíkiqa úsinana aneenná ámuqusa óokiqari mandáinaina márinakiqari moo áinaina kíkiqa ususée únna qiananoo.

Ákiaqara ákiaqara qíra ufa.

(Ruka 6:29-30)

38 Óoqeenáa Mooseena sándufa maaqí qímaqoofa márida qinée íridaqa. Faiqí moó fannoo mooná afu dimbáqaifaqa, faiqí firaasá ufa qímasee miná áru fasiqana narí áfu dimbéefara. Kafáa moó fannoo ásaukusamu moo óori árifanoo áfai rufídifaqa faiqí firaasá ufa qímasee áru fasiqana narí áfai rufídifaranoo. 39 Mi-ufáfa miqímminoo máridanoo, qinée Yísusa minára maaqí qídaqa. Moó fannoo mandáikammamaqainana anée sía kaifáa quandáfi narí mandáikammamaqáa. Moó fannoo aní aapaasa árinana sía áanóo ía, sía qáoo qía, dínni faqa kai quandásainanoo dínni faqa áruani. 40 Faiqí moó fannoo kóotai aní áfiqee múnuseenoo kóotammamaqáseenoo aní siuta raipáqu márainnana sía óori runúa, moó faqa ámiqirana raipáueeqee káqi aabaá miná faqa ámia. 41 Faiqí moó fannoo qafee faqáa fee sundía fee kíapa fee aníara qiní faqa qiní aináina faqa sía feefaurú ámianaura káqi qífiqeenana moo máqusai múnuqisáannee qínana anée óori quqáseenana sía feefaurúara iriséenana óori runúa, mi-maqusána fíaaqaree moo máqusai eedóo qímasee múnaisaa. 42 Faiqí moó fannoo munnimma fée qamunna fée qínana káqi ámia. Sía qáoo qía. Faiqí moó fannoo aní moo áinaina úfaasu qímiannee qínana sía qáoo qía, káqimmámia.

Namuqáara sía fidiaqaaiani, nímuqusiani.

(Ruka 6:27-28, 32-36)

43 Misá ufa maaqínoo máruna íridaqa. Ínneeqa níqoondiara nímuqusaki nídiani. Ínneeqa namuqáara fídiaqaamiani. Misá ufa miqímminoo márifaqa minára qinée íridaqa maaqí qídaqa. 44 Ínneeqa namuqáara faqa nímuqusaki nídiani. Ínnee qiní ufa írinausa miná saara nárifaqa misára faqa quandáfi innaaru qiaqa. Ánutufa misá ámiqi ámiqianifeera innaaru qímannisaaqa. 45 Miqíqa kai Ánutufara foora márifaranoo. Mifá Ánutufa miqíranara kai mifá qifanoo súani fannoo aiqámausa Ánutuna namuqáaki máriasa faqa áqoondiki máriasa faqa aiqámatinai káaqa qámannimaqaidanoo. Miqíranara kai Ánutufa qifanoo aaku rídanoo andeeqárausa faqa sía andeeqárausa faqa aináina úmmaqusaafanoo kambíqa nímaqaidanoo. 46 Ínnee ínni nídinausa kai nídinaqa ínnee náqimmásee Ánutufa miná ákiaqara maasá feefaurú qímiannoo fee qifáree. Sía nímiannoo. Ínnee miqínaqa únna qíra takisa máree maríasa naanna réemariasa máriafanoo. 47 Ínnee ínni nídirausara kai nídinaqa amana amana kái máriafanoo. Ínnee sía ánaamuru úrinaaqaraida. Misá faqa narí áidi narí áidirana amana amana kai máriafaqa minára qinée ínni qímannimiqa. Ínni namuqáara faqa nímuqusaki nídiani sía áqoondiará kai nídiani. 48 Ínni innaarúnnai níkoofa andeeqárana fíqararafa máridanoo. Sía namuqáa fee qídanoo, sía maaná qiní qíqoondi fee qídanoo aiqámausa ámiqi ámiqimannimaqáidanoo. Ínnee faqa miqí kai íqa miná aanna raaqéera qídaqa.